Nieruchomość – zarówno gruntowa jak również budynkowa czy lokalowa stanowi jeden z najbardziej wartościowych składników majątku. Bardzo często nie kupujemy go wyłącznie dla nas, a korzyści z nich będą czerpać również nasi bliscy – dzieci oraz wnuki. Bardzo często zależy nam, aby nieruchomość przypadła konkretnej, wybranej przez nas osobie. Chcemy sami zdecydować, komu zostanie przekazane mieszkanie. Jednym ze sposobów na przepisanie mieszkania za życia jest dokonanie tego za pomocą umowy darowizny. Drugim sposobem na przepisanie mieszkania jest dokonanie tego w rozrządzeniu na wypadek śmierci, czyli w testamencie. Trzecim, również popularnym, sposobem jest zawarcie umowy dożywocia. To rozwiązanie cieszy się szczególną popularnością wśród osób starszych, w szczególności mieszkańców mniejszych miejscowości.
Darowizna, czyli samodzielna decyzja o losie nieruchomości
Jedną z najczęściej zawieranych umów dotyczących przepisania nieruchomości jest jej darowizna. Choć wielu osobom wydaje się, że darowizna to jednostronna czynność prawna osoby, która oddaje swoją rzecz, nie jest to prawda. Darowizna to umowa, w której występują dwie strony – darczyńca oraz obdarowany. Darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Jak sama nazwa wskazuje, przekazanie nieruchomości, ruchomości czy też innego składnika majątkowego następuje pod tytułem darnym, nieodpłatnym.
Co należy zrobić, aby darować nieruchomość?
Każda czynność prawna, której przedmiotem jest zbycie nieruchomości, wymaga dla swojej ważności aktu notarialnego. Tak też jest w przypadku darowizny, czyli nieodpłatnego przekazania mieszkania. Notariusz sporządzający akt notarialny, na podstawie którego jest darowana nieruchomość, wskaże jakie dokumenty będą potrzebne do czynności. Przede wszystkim notariusz będzie potrzebował aktualnego odpisu z księgi wieczystej nieruchomości, a także aktu notarialnego, na podstawie którego to my nabyliśmy lokal. Ponadto, notariusz poprosi o przedstawienie zaświadczenia dotyczącego osób zameldowanych w mieszkaniu, a także informacji o zaległości w uiszczaniu opłat eksploatacyjnych. Oczywiście, to tylko przykładowe dokumenty, a każdy notariusz może poprosić o dodatkowe dokumenty przy przepisaniu nieruchomości.
Ponadto, notariusz w czasie czynności pouczy o wadze i doniosłości czynności – przekazanie nieruchomości następuje bowiem nieodpłatnie, wobec czego szczególnie istotne jest, aby strony, przede wszystkim darczyńca, miały świadomość powagi prawnej czynu. Ponadto, darowizna jest przysporzeniem kauzalnym – musi istnieć przyczyna, tak zwana causa – w tym przypadku będzie to wola wzbogacenia drugiej osoby (łac. causa donandi).
Czy da się odwołać darowiznę?
Może się zdarzyć tak, że po tym jak obdarujemy drugą osobę, sami popadniemy w niedostatek. Przez pojęcie niedostatku należy rozumieć zmianę stanu majątkowego w taki sposób, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla majątku. W takiej sytuacji, jeśli darowizna nie została jeszcze wykonana (czyli nie wydano nieruchomości), możemy ją odwołać.
Ponadto, jeśli obdarowany, któremu przepisaliśmy mieszkanie, dopuścił się wobec nas – darczyńców rażącej niewdzięczności, wówczas możemy odwołać darowiznę.
Jak widać, przepisanie nieruchomości poprzez darowiznę nie jest nieodwołalne – mamy wpływ na to, komu nieruchomość przypadnie. Ponadto, samo zawarcie umowy darowizny nie jest szczególnie trudne, ponieważ notariusz przeprowadzający czynność wskaże, czego będzie potrzebował.
Zapis windykacyjny, czyli rozrządzenie na wypadek śmierci
Przepisać mieszkanie możemy również w testamencie. Jest to jednak bardziej skomplikowane niż zawarcie umowy darowizny. Sam testament służy powołaniu spadkobiercy do części lub całości majątku. Wobec tego sam testament nie prowadzi do przekazania określonych składników majątkowych konkretnym osobom. Jednakże w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego możemy postanowić, że oznaczona osoba, z chwilą naszej śmierci, nabędzie oznaczony przedmiot majątkowy. Taka instytucja nosi nazwę zapisu windykacyjnego. Przedmiotem zapisu może być rzecz oznaczona co do tożsamości, czyli na przykład nieruchomość. W taki sposób przepisanie nieruchomości na rzecz oznaczonej osoby następuje dopiero po naszej śmierci. Ponadto, samo sporządzenie zapisu jeszcze do niczego nas nie obliguje. Możemy go w każdej chwili odwołać lub zmienić.
Kto może być zapisobiorcą windykacyjnym?
Przekazać nieruchomość za pomocą zapisu windykacyjnemu możemy każdemu. Niezależnie czy tego to członek naszej rodziny, czy inna osoba fizyczna, fundacja, stowarzyszenie, osoba prawna. Każdy podmiot prawa cywilnego może zostać zapisobiorcą.
Jak dokonać zapisu windykacyjnego?
Przepisanie mieszkania za pomocą zapisu windykacyjnego polega na sporządzeniu testamentu w formie aktu notarialnego. Możemy tego dokonać w kancelarii notarialnej albo na przykład u nas w domu – gdy zdrowie nie pozwala udać się do notariusza. Sama stawka notarialna za sporządzenie zapisu windykacyjnego to 200,00 złotych + VAT powiększone o koszty wydania wypisu (6,00 złotych + VAT za wypis).
Dożywocie – relikt PRL czy skuteczny sposób na przepisanie nieruchomości najbliższym?
Trzecim ze sposobów na rozporządzenie nieruchomością, który zostanie poruszony w niniejszym artykule, jest umowa dożywocia. Niezwykle popularna na wsiach i w mniejszych miejscowościach, ponieważ przynosi korzyść zarówno zbywcy nieruchomości, dożywotnikowi, jak i nabywcy. Poprzez zawarcie umowy dożywocia zbywca nieruchomości zobowiązuje się przenieść własność nieruchomości na nabywcę, a nabywca zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie tj. przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.
Jak widać, zbywca nieruchomości, zazwyczaj osoba starsza, uzyskuje w ten sposób opiekę i wsparcie w ostatnich latach swojego życia. Z praktycznego punktu widzenia polega to na tym, że nabywca wprowadza się do nieruchomości, w której mieszka zbywca, opiekuje się nim, a jednocześnie staje się właścicielem mieszkania.
Umowa dożywocia, jak każda umowa dotycząca nieruchomości wymaga dla swojej ważności formy aktu notarialnego. Dokumenty jakie będą potrzebne do jej zawarcia, będą takie jak w przypadku sprzedaży czy darowizny nieruchomości.
Jak widać, sposobów dotyczących przepisania nieruchomości jest bardzo wiele. W artykule poruszyliśmy te mniej oczywiste, jak darowizna, dożywocie czy zapis windykacyjny. W dalszym ciągu najpopularniejszym sposobem zbycia nieruchomości jest bowiem sprzedaż.
Warto wskazać, że każda czynność dotycząca nieruchomości wymaga dla swojej ważności formy aktu notarialnego. Wobec tego, przy dokonywaniu jej, możemy liczyć na pomoc i wsparcie notariusza, który nas przez nią przeprowadzi wskazując, jakie dokumenty będą niezbędne podczas czynności.
Aby dowiedzieć się więcej, skontaktuj się z naszym skupem mieszkań. Wypełnij formularza, a otrzymasz darmową wycenę online.
